De gemeente Winterswijk telt een behoorlijk groot aantal monumenten. Deze kunnen worden verdeeld in rijks- en gemeentelijke monumenten. Een rijksmonument is een bouwwerk of object van algemeen belang vanwege schoonheid, de betekenis voor de wetenschap of de cultuurhistorische waarde.
Een gemeente kan besluiten een bijzonder object op de gemeentelijke monumentenlijst te plaatsen, bijvoorbeeld indien het geen nationale betekenis heeft, maar wel van plaatselijk of regionaal belang is.
Voorbeelden van rijksmonumenten in Winterswijk zijn de Jacobskerk en -toren, het kostershuis in de Bossesteeg, het korenspieker Kössink en een aantal scholtenboerderijen. In totaal heeft Winterswijk 81 rijksmonumenten.
Er zijn momenteel 110 gemeentelijke monumenten, zoals het overnachtingsgebouw voor Duits spoorwegpersoneel aan de Kreilstraat, het gemeentehuis aan het Mevr. Kuipers-Rietbergplein en diverse panden aan de Prins Hendrikstraat. In de buurtschappen zijn onder meer de schoppe bij boerderij Leeferdink in Ratum en het gebouw Juliana in het Woold gemeentelijke monumenten.
Een voorbeeld van een beschreven “klein monument” is het peilmerk dat in een muur van boerderij De Harmienehoeve ten behoeve van de hoogtemeting is aangebracht: doorsnede één centimeter.
Ook de haan en de uil die als versiering van de woningen op de Scholtenenk in de muur zitten en het raadselachtige kruis aan de Dwarsweg in Ratum zijn mooie voorbeelden van kleine monumenten.
In de voordracht van Peletier werd aandacht besteed aan objecten uit de reeds verschenen boeken, én kwamen onderwerpen aan de orde uit het derde boek.